فکر اسلامی

2016-05-03 21:00:40

معرفت به ذات خداوند و سنن الهی یعنی روشهای الهی تهداب اول فکر اسلامی را می ساخت . مسلمانان در آغاز در دائره تفکر به ذات و صفات و اسماء خداوند و سنن الهی فکر می کردند و از طریق معرفت به سنن الهی میخواستند به مدارج عالی فکری برسند و با استفاده از معرفت سنن الهی زندگی اجتماعی و سیاسی و علمی خود را تنظیم نمایند . تفکر در سنن الهی فکر خاص اسلامی است که متأسفانه در مرور زمان مسلمانان از منهج این فکر مسافه گرفتند و میتوان گفت یکی از دلایل عقب گرائی مسلمانان عدم توجه و دقت به سنن الهی میباشد . تفکر به سنن الهی
قبل از اینکه جامعۀ اسلامی و مسلمانان با فکر یونانی و رومانی و هندی و چینائی و فارسی آشنا و به آن متأثر گردند تفکر و روش مسلمانان را موضوع الله جل جلاله و سنن الهی می ساخت. در این مرحله قرآن کریم مرجع اصلی و اولی معرفت به خداوند و کائنات و علوم انسانی و طبیعی بود و مسلمانان صفات و اسماء خداوند را از قرآن کریم می آموختند .
معرفت به ذات خداوند سبحانه و تعالی را متفکرین عصر اول اسلامی در ابعاد و اعتبارات مختلف بحث و بررسی می نمودند مثلا :
* باعتبار ذات خداوند ، خداوند اول و آخر و ظاهر و باطن و قیوم و واحد تا آخر اسماء و صفات خداوند که در قرآن کریم ذکر گردیده و متفکرین و حتی عامه ای مسلمانان در معنی ذات خداوند مشغول تفکر و تدبر بودند .
* باعتبار رابطه بین خداوند و مخلوقات .
* باعتبار رابطه و علاقه خداوند با انسان .
* باعتبار رابطه و علاقه انسان با خداوند .
( برای معلومات بیشتر مراجعه فرماید : الدکتور محمد البهی « الجانب الالهی من التفکیر الإسلامی » صفحات 27-28 ).
ابن منظور در تعریف سنت الهی می گوید : سنة الله احکام و امر ونهی خداوند است . امام ابن کثیر در مورد سنت الهی به این عقیده است : سنت الهی عبارت از طریقت و شریعت الهی می باشد و در تفسیر آیۀ مبارکه « یرید الله لیبین لکم و یهدیکم سنن الذین من قبلکم و یتوب علیکم و الله علیم حکیم » ( النساء :26 ) خداوند میخواهد {حلال و حرام و احکام دین را} بشما بیان کند و شما را به راه های کسانیکه پیش از شما بوده اند{پیغمبران و صالحان گذشته} راهنمائی فرماید و بر شما { از لطف و کرم } باز گردد {شما را ببخشاید } و خداوند دانا {و} حکیم است . در تفسیر این آیه امام کثیر سنت را به روشهای حمیده و متابعت شریعت که خداوند از آن راضی باشد تفسیر میکند . به همین ترتیب ابن حزم الاندلسی در معنی سنت الهی باین نظر است که سنت اصل و معنی شریعت است . فقهاء سنن الهی را قوانین الهی می دانند و در مسائل فقهی سنن الهی را عموما در ارتباط با شریعت مطالعه و بررسی می کنند و از سنن الهی در قوانین شرعی استنباط می شود .
تعریفات که ابن منظور می آورد زیادتر در معنی حکم الهی یعنی اوامر و نواهی و عبارت دیگر به امور شرعی توجه دارد و در مفهوم تاریخی و طبیعی و اجتماعی و عمرانی و مسائل کائنات در تعریفات سنن الهی توجه نشده است .
فیروز آبادی سنت را در مطالعه طبیعت و روش خداوند در خلفت می داند و سنت الهی رابه منهج یا روش تعریف می کند . راغب اصفهانی در تعریف سنن می گوید : سنن جمع سنت و سنت خداوند تعالی یعنی طریقت و روش و حکمت و طاعت او تعالی .( ابن منظور محمد بن علی «لسان العرب » ، فیروز آبادی محمد بن یعقوب بن محمد « القاموس المحیط » الاصفهانی ، الراغب « مفردات الفاظ القرآن » تحقیق صفوان داوودی ) مراجعه فرماید .
ابن فارس در معنی سنن الهی اشارۀ خاص دارد و می گوید : « سین و نون » اصل واحد و جریان شی و حرکت آن به آسانی و سهولت را معنی می دهد .
مطالعه و فهم سنن الهی اساس موفقیت خلافت انسان در زمین است و ار جانب دیگر عدم فهم به سنن الهی سبب ناکامی در خلافت انسان برای آبادی زمین میباشد . انسان قادر به تعمیر زمین و بناء و تأسیس فرهنگ و ثقافت نمی تواند باشد مگر از طریق فهم و ادراک به سنن الهی .
نوت : برای معلومات بیشتر از فکر معاصر اسلامی به : ( فضل غنی مجددی « منهج فکر معاصر اسلامی » مراجعه فرماید ) .