توقفی در باب فقه ،اعجاز و ایمان

2016-05-03 23:34:48

کلمۀ فقه ، فهم و دانش توأم با ادراک دقیق و تفکر عمیق را افاده میکند ، هنگامیکه از درک مطلق یک امر بدون در نظر داشت پیمانه ادراک حرف میزنیم تعبیر: فهم ، درک و علم را بکار می بریم ، اما اگر فهم و ادراک یک امر با تمام اسرار و اهداف و ابعاد آن مطرح باشد آنگاه تعبیر(فقه)استخدام میشود، گویا اگر علم به سویه علم الیقین ارتقا نماید و یا به آن وصف نزدیک شود این پیمانه علم به فقه تعبیر می شود .
مشتقات کلمه(فقه)در قرآن کریم بیست مرتبه در مواقع مختلف و با تعبیرات ایجابی و سلبی (مواقف مثبت و منفی) ذکر شده اند .
مثال تعبیر مثبت آیه کریمۀ « قد فصلنا الأیات لقوم یفقهون » ( الانعام :98)« ما آیات قرآنی و نشانه های قدرت خود را برای کسانی بیان داشته ایم که آنها فقه یا درک وفهم کامل آنرا دارند .
مثال تعبیر منفی درین آیه کریمه است «لهم قلوب لا یفقهون بها » (الاعراب :179). « آنان یعنی اهل دوزخ دلهایی داردندــ که بدان رهنمایی بخیر وکمال راــ بخوبی نمی فهمند».و آیه کریمه «وطبع علی قلوبهم فهم لا یفقهون »( التوبة:87). در دلهایشان ـ منفاقین و متخلفین از جهاد ـ مهرزده شده و ایشان نمی فهمند.
هنگامیکه خدواند عزوجل به موسی علیه السلام امر می فرمایدکه «اذهب إلی فرعون إنه طغی» (طه:24) . برو بسوی فرعون ـ وی را به ایمان و توحید خداوند دعوت کن ـ که او سرکشی کرده است . موسی علیه السلام با عجز و خشوع به این دعا پرداخت : « رب اشرح لی صدری ، و یسر أمری ، و احلل عقده من لسانی ، یفقهوا قولی » ( طه:25-28). پروردگارا! سینه مرا گشاده دار و کار (رسالت ) مرا برای من آسان ساز و از زبان من گره و لکنت را بکشای تا اینکه سخنان مرا ( دقیقا و با توجه ) بفهمند ، یعنی موسی علیه السلام درین دعا به عوض ( یفهموا -یعلموا) تعبیر ( یفقهوا) را بکار برده اند که مقتضی فهم دقیق و توجه عمیق است ، و چون فهم و ادارک نیز به دلهای بی خبر و غافل و مهر شده منسوب شده است ، قلب آگاه و مطمئن قلب فقیه است و قلب غافل و نا آگاه در تحت (لا یفقهون) می آید .
اصطلاح فقه اسلامی در آغاز نشأت و استعمال آن در صدر اسلام تا وقتیکه علوم اسلامی هر یک به صورت مستقل تدوین نگردیده بود ، فقه اسلامی مرادف شریعت اسلامی تلقی می گردید و ساحۀ فقه اسلامی شامل ارکان عقیده و ارزش های اخلاقی و احکام عملی میگردید و از همین لحاظ بیان اساسات شرعی بنام (فقه اکبر) یاد میشدو یا چنانکه در تعریف فقه امام اعظم ابو حنیفه رحمه الله علیه فرموده بود : معرفة النفس ما لها و ما علیها- یعنی فقه شناسایی حقوق و واجبات هر شخص .
برای معلومات بیشتر مهربانی نموده به تحقیق استاد دکتور عبدالستار سیرت : توقفی در باب فقه،اعجاز و ایمان . از نشرات فقه اسلامی مراجعه فرماید .